Nederland

Hij zwart, zij blank. Getrouwd uit passie, gescheiden uit pure liefde. Want liefde overwint alle kleuren. Ik bin swart van boeten, maor mooi van binnen. En you Hengeler bint mooi van boeten, maor pikswart van binnen. (Joseph Sylvester - Menthol)

Amsterdam, 1925. Joseph Sylvester, bijgenaamd Menthol, komt na een jarenlange zwerftocht aan in de hoofdstad van Nederland. Gevlucht voor de uitzichtloze situatie in zijn geboorteland Saint Lucia en voor de rassenhaat en het geweld van de Ku Klux Klan in Amerika. Een vlucht naar de vrijheid. Hij verdient zijn brood op markten met zijn Babajaba tandpasta, dat hij aanprijst als ‘het natuur geheim van het zwarte ras’. Daarmee trekt hij het hele land door. Complete steden en dorpen lopen uit. Menthol leert Nederland tandenpoetsen. Roosje Borchert is een vrijgevochten dame van stand en staat als mannequin bekend als het mooiste meisje van de stad. Als zij Joseph tegenkomt is het liefde op het eerste gezicht. Hij zwart, zij blank. Een schier onmogelijke combinatie in de jaren twintig van de vorige eeuw. Maar het paar trotseert alles en iedereen en trouwt. Zij gaan wonen in een provinciestad waar nog nooit eerder iemand een zwarte man heeft gezien. Twaalf jaar later breekt de oorlog uit. Opnieuw dreigt Joseph’s vrijheid te worden aangetast. Het echtpaar besluit te scheiden, uit pure liefde voor elkaar. En dat is maar goed ook…

In het drukke Nederland zijn nog talloze plaatsen waar stilte is. Maar je moet ze weten te vinden! Er zijn kerken, synagogen, moskeeen, Zen-zalen, waar de sereniteit wordt gekoesterd en bewaakt. Thom Breukel speurt al jaren naar plaatsen waar het nog rustig is. Hij heeft zich langzamerhand ontwikkeld tot deskundige op dit gebieden heeft een keuze gemaakt uit de ruim 3000 oude kerken in ons land, en uit andere plekken waar stilte kan worden ervaren.

De Grote Stilte Atlas van Nederland geeft per provincie de adressen en de routebeschrijving van het openbaar vervoer naar dergelijke stilte-oorden. Het is een puur praktische hulp bij het vinden en genieten van rust. De auteur illustreert deze gids met trefzekere tekenpen.

De historische aandacht voor toverij in Europa houdt meestal op bij de criminele vervolging ervan. Alleen ui de verzamelingen van volkskundigen kan worden opgemaakt dat ook in Nederland de geschiedenis van toverij doorloopt tot in een nabij verleden, met toverijbetichtingen en bloeiende praktijken van onttoveringsspecialisten.

Nederland is in de negentiende en twintigste eeuw het land van de vele kerken, met elk hun eigen opleidingen. Een van de bekendste is de Theologische Universiteit te Kampen, in 1854 gesticht door gereformeerde kerken. Deze school begint als een opleiding dwars tegen de culturele trend in. Ze staat vrij van het overige hoger onderwijs waar de overheid zorg voor draagt. Haar blik is gericht op de kerken die haar stichtten en bijna anderhalve eeuw geheel financierden. De universiteit is een succes: duizenden predikanten zijn door haar opgeleid. In deze geschiedenis van de Kamper universiteit staat de spanning centraal tussen het Nederlandse hoger onderwijs, waarin het geleidelijk aan een plaats verwierf, en de positie van deze opleiding in de kerken. Wat betekenden de kwaliteitseisen die door de overheid aan het hoger onderwijs gesteld worden voor deze bijzondere academische eend in de bijt? En wat betekende de kerkelijke rol van deze instelling voor haar functioneren? Concurrentie, verwetenschappelijking, juridische erkenning, cultuurkritiek, democratisering, kerkscheuringen, internationalisering en de mondigheid van kerkleden trokken hun spoor in de turbulente geschiedenis van de Theologische Universiteit te Kampen.

Om de wereld te openen voor de studenten van haar Theologische Hogeschool, haalde Kampen in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw een sociale academie, een kunstacademie, een expressieacademie en een academie voor journalistiek binnen. Ooit omschreven als een `witgepleisterd graf maakte Kampen dankzij deze 'Akademies' en haar duizenden studenten op het hoogtepunt van de ontzuiling plotseling furore als het laatste christelijke onderwijsbolwerk van Nederland. Midden jaren tachtig was bijna tien procent van de bevolking student en woonde op kamers. De stad steeg boven zichzelf uit, maar de cultuurschok was enorm en wederzijds. En of het wel zo christelijk was? De blijmoedige, naar vrijheid en relevantie hunkerende jongeren van buiten belandden in een calvinistenstad zonder vertier. Ze brachten een flinke portie ontzuilde anarchie mee waarvan Kampen lang niet alles begreep. Terwijl ze hun academies van binnenuit dwongen de christelijke veren af te leggen, eisten de studenten even mondig als creatief hun plaats op in de stad. Net toen stad en studenten aan elkaar gewend waren, was het alweer voorbij. Hogere onderwijspolitiek onder minister Deetman maakte er binnen vijftien jaar een einde aan, maar niet voordat de stad werd opgeschrikt door een wrede lustmoord op een kunstacademiestudente.Nu in 2012 zelfs de Theologische Universiteit na 158 jaar de stad zal verlaten, wordt academiestad Kampen definitief ten grave gedragen. In 'Blauw Haar, het mirakel van academiestad Kampen' komt ze weer tot leven.

De wondere wereld van Otto van Eck schetst een breed panorama van de grote culturele en politieke omwentelingen in het laatste decennium van de achttiende eeuw. In deze periode van Verlichting en democratisering werd de basis gelegd voor het moderne Nederland. Deze revolutionaire ontwikkelingen worden hier bezien door de ogen van het jongetje Otto van Eck, dat vanaf zijn tiende jaar een dagboek bijhield. Otto's vader was geïnspireerd door de idealen van de Verlichting. Van zijn zoontje wilde hij een modelburger voor een nieuwe tijd maken en als revolutionair politicus wilde hij Nederland omvormen tot een paradijs op aarde. De Bataafse revolutie bracht persvrijheid en mensenrechten, maar ook werden voor het eerst de grenzen van de maakbaarheid van mens en maatschappij ontdekt.

In de Oudheid en de Middeleeuwen dacht men dat pest werd veroorzaakt door kometen en hemellichamen die de lucht bezoedelden. Men probeerde lucht en bodem te zuiveren en bad tot God. In de veertiende eeuw kwam men op de gedachte dat pest werd veroorzaakt door een smetstof die van mens op mens werd overgebracht. De besturen van Italiaanse stadstaten waren de eersten die hiertegen gerichte maatregelen namen: cordons en quarantaines. De Staten-Generaal en de gewestelijke besturen in de Republiek keken bij pestepidemieën lang weg en probeerden uitbraken te verzwijgen. Pas vanaf 1665 ging men geleidelijk over op een centrale, primair-preventief gerichte aanpak. Op basis van archiefonderzoek laat A.H.M. Kerkhoff zien, dat politieke en economische overwegingen hierbij veel invloedrijker waren dan medisch-theoretische inzichten. Het gevoerde beleid was hard, sober en zuinig, maar effectief. Anders dan in andere Europese landen hebben zich in de Republiek geen pestepidemieën meer voorgedaan.

Over het slavernijverleden van Nederland wordt volop en breed discussie gevoerd. Aan meningen geen gebrek, en terecht, want dat de slavernij een zwarte bladzij in onze geschiedenis vormt, zal niemand ontkennen. Maar hoe zag die bladzij er precies uit? Wat zijn de historische feiten? Daarvoor zou men het standaardwerk over dit onderwerp moeten lezen en dat is dan ook de reden voor het verschijnen van de geheel bijgewerkte editie van 'Geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel', hét gezaghebbende boek op dat terrein, van de hand van historicus P.C. Emmer. Eerder verschenen als 'De Nederlandse slavenhandel 1500-1850'.

De geschiedenis van de voedselvoorziening en eetgewoonten in Nederland in de periode 1840-1990.

Verklarend lexicon van personen, gebouwen, verschijnselen en begrippen.

Nederland werd in de eerste helft van de vorige eeuw uit haar zelfgenoegzaamheid wakker geschud in de moderne tijd. Lukte het tijdens de Eerste Wereldoorlog nog om een verzuilde maatschappij te beschermen tegen de grote wereld, de crisisjaren en moderne communicatie doorbraken het isolement. Moderne ideeën en middelen wonnen terrein. In Duitsland kwam het tot een nationalisme dat ook in Nederland leidde tot verwoesting en vervolging. In Nederlands-Indië kreeg het Indonesisch nationalisme steun in de rug van de Japanse bezetters.

Analyse van de geschiedenis van Nederland in de periode 1555-1702, met nadruk op politieke en religieuze ontwikkelingen en de rol van grote mannen als Willem van Oranje, Van Oldenbarnevelt, Frederik Hendrik, Johan de Witt en Willem III.

Nederlanders klagen graag en veel. Het is niet goed of het deugt niet. Dat is het beeld dat we van onszelf hebben. Maar klopt dat wel? Natuurlijk, er wordt heel wat gemopperd, maar daar tegenover staan veel Nederlanders die opgewekt de handen uit de mouwen steken en energiek creatieve oplossingen bedenken voor hun problemen.
In dit boek gaat Charles Groenhuijsen op zoek naar de . landgenoten die het anders en vooral beter doen dan alle sombere borreltafelpraat doet vermoeden. Hij ontmoet allochtone scholieren die in rap tempo hun onderwijsachterstand inhalen en hun ouders die in grote aantallen een eigen bedrijf beginnen. Wijkbewoners die initiatieven nemen om hun buurt veiliger en leefbaarder te maken. Ondernemers die een autofabriek beginnen. En Nederlanders die onzichtbaar en belangeloos ouderen, zieken en zwakken helpen.
Groenhuijsen analyseert ook de Haagse politiek. Waar gaan politici van uit? Kiezen ze voor een pessimistische boodschap waar mensen zelden sterker van worden? Of kiezen ze heel optimistisch voor de individuele kracht van hun kiezers en roepen ze hen op meer eigen verantwoordelijkheid te nemen?

Beschrijving van de veranderingen die zich met name in de periode 1945-1995 voordeden in en rond het Friese dorp Jorwerd.

Begin jaren zestig van de vorige eeuw begon Zeeland ingrijpend te veranderen. Misschien wel meer dan andere provincies. Eilanden hielden op langer eilanden te zijn, industriegebieden kartelden de horizon en vissers moesten weg uit hun oude havens. Zeeland raakte in de greep van het aanzwellende toerisme en voor jongeren werd de toen revolutionaire rock-'n-roll het nieuwe evangelie.

Maar in de luwte van die nieuwe tijd bleef het oude Zeeland voor veel Zeeuwen gewoon bestaan. Ze hadden geen oog voor de veranderingen of trokken er zich niets van aan. Op een werf in Arnemuiden werd een hoogaars gebouwd zoals dat al tweehonderd jaar gebeurde, een veerman tussen Tholen en Schouwen bleef doorvaren met zijn kleine boot, in Oostdijk maakte de ongekroonde burgemeester zich zorgen over de gemeentegrens die dwars over zijn tafel liep, in een smokkelcafé aan de Belgische grens werd gelachen en gedanst terwijl er aan het Nauw van Bath, waar schepen konden vastlopen of zelfs uitbranden, iemand met zijn laarzen sporen trok in de modderige oever van de Schelde.

William Rothuizen schreef al die verhalen op. Hij ging op pad met kunstenaar Jac Prince die dat alles in zijn fijnzinnige tekeningen zo perfect aanvoelde. De verhalen verschenen in 1962 en 1963 in de Provinciale Zeeuwse Courant. Veel Zeeuwen hebben ze met waardering gelezen en bewaren een scherpe herinnering aan het werk van Prince.

In 'Sporen van het oude Zeeland' worden beelden en sferen opgeroepen van vijfenveertig jaar geleden. Een jongere generatie kan er met enige verwondering van kennisnemen, voor oudere Zeeuwen zullen de verhalen en de tekeningen een herkenning zijn van een tijd waar menigeen met een glimlach aan terugdenkt.

De Hanze heeft een magische klank, een klank van samenwerking, wederzijds vertrouwen, van individuele steden die zich ontplooiden en een internationaal handelsnetwerk dat in het middeleeuwse Europa zijn weerga niet kende. Kortom een klank om je mee te vereenzelvigen. En dat gebeurde op grote schaal. De Hanze was een netwerk van ongeveer tweehonderd steden in het noorden van het Duitse Rijk waar Nederland tot 1648 formeel ook toe behoorde. Er zijn dan ook de nodige Nederlandse Hanzesteden. Niettemin is er lang bijzonder weinig in het Nederlands over de Hanze gepubliceerd. Zeker de moderne inzichten hebben in Nederland nog nauwelijks het publiek bereikt. Koggen, Kooplieden en Kantoren beoogt de lezer een gevarieerd en modern beeld te geven van het functioneren van de Hanze als belangengemeenschap en koopliedennetwerk dat bijna vierhonderd jaar zijn stempel drukte op de handel en politiek van het Noord- en Oostzeegebied.

Studie over het algemeen culturele tijdschrift in Nederland rond 1800.

Deze studie tracht een indruk te geven van de gangbare achttiende-eeuwse ideeën over godsdienst, moraal en maatschappij, zoals die verwoord werden in de prijsverhandelingen van het Stolpiaansch Legaat te Leiden, Teyler's Godgeleerd Genootschap uit Haarlem en de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen.

De auteur beschrijft een aantal debatten die rond 1800 de gemoederen bezighielden. Wetenschappers bogen zich over de verschillen tussen mensen en mensapen. In het zendingsdebat ging het om de grens tussen de christelijke beschaafde wereld en de heidense onbeschaafde mens. Het slavernijdebat was een soort testcase voor het nieuwe denken.

Honderd jaar geleden zaten de godshuizen nog vol. Niet alleen in de kerk, maar ook buiten de kerkdiensten zongen de Nederlanders massaal stichtelijke liederen. Vooral daarover gaat dit boek. Wat zong men precies? Waar kwamen de liederen vandaan? Hoe werden ze verspreid? 'Eén in het lied en leven', richt zich op de protestantse liedcultuur; de liederen waarmee meer dan de helft van de Nederlandse bevolking vertrouwd was. De auteur staat stil bij de rol van de verzuiling en de verschillen tussen orthodoxe en vrijzinnige stromingen, de drang tot (her)kerstening en de verhouding van de protestanten ten opzichte van de (liberale) Nederlandse cultuur in het algemeen. Een van de opmerkelijkste verschijnselen die de auteur signaleert is de populariteit van de Angelsaksische gospel hymns.

Met een heel nieuw hoofdstuk gewijd aan Nederlands recentste geschiedenis.

Het geschonden gelaat van de Staat toont aan dat onrechtmatige en soms misdadige gedragingen door de Staat der Nederlanden geenszins incidenten zijn, maar tot een vast patroon zijn gaan behoren om een door de overheid onrechtmatig geschade burger van zijn recht te beroven om een redelijk en billijke schadevergoeding te krijgen. De landsadvocaat bekleedt daarbij als juridische spreekbuis van de Staat een hoogst bedenkelijke actieve rol.
De auteur beschrijft aan de hand van zijn eigen strijd en meerdere gevallen dat de Staat structureel het recht op schadevergoeding probeert te frustreren door processen jarenlang te rekken en de burger zodoende kapot procedeert. Aan de kaak wordt gesteld hoe de landsadvocaat jaarlijks zijn eigen zakken vult met miljoenen euros gemeenschapsgeld door met intimidatie en allerhande chicanes uit de juridische trukendoos geboden oplossingen blokkeren
Reuchlin zoekt verklaringen hoe het kon gebeuren dat de journalist Willem Oltmans jarenlang in zijn werk werd gedwarsboomd door Buitenlandse Zaken; de medewerker van Defensie, Fred Spijkers, het leven tot een hel werd gemaakt omdat hij opkwam voor de waarheid; de berger Geert Theunisse zijn recht op bergingsloon werd onthouden en hoe vele anderen, die door de overheid onrecht waren aangedaan door dezelfde overheid bewust maatschappelijk, fysiek en psychisch in de vernieling werden geholpen.
George Reuchlin (1938) begon zijn carrière als bedrijfsjurist bij een scheepvaartconcern in Rotterdam. Toch lokte hem een commerciële functie meer dan een juridische staffunctie. In 1974 richtte hij samen met anderen in 1974 een van de eerste organisaties op voor interim-management. Hij was ondermeer betrokken bij de sanering van de Afvalverwerking Rijnmond, het in opspraak geraakte bedrijf voor verwerking van chemisch afval Uniser en het oliereinigingsbedrijf Verhoeven. Over de afvalscene, waarin vooral criminelen hun graantje meepikten van de welvaartsmaatschappij, schreef Reuchlin zijn sleutelroman Gifgrond

Heeft een natie een hart? De negentiende eeuw was de eeuw van disciplinering, regulering en tucht, door de staat opgelegd. De negentiende eeuw was ook de eeuw van burgerlijk idealisme en activisme. Allerlei groepen spanden zich in voor de morele verheffing van de samenleving.

Liberalen maakten zich zorgen over de losse zeden van het volk, dat dronk, gokte en te veel kinderen kreeg. Confessionelen verzetten zich tegen het materialisme en de teloorgang van het geloof door actie te voeren tegen de zondagse pleziertrein, de danszaal en de kermis. Vrouwen streden tegen de dubbele moraal, zoals de door de overheid gereglementeerde uitbuiting van arme prostituees door rijke heren van stand.

Deze morele bevlogenheid van de burgerij kreeg ook vorm in de politiek. Door de oprichting van een politieke partij of door de petities en acties van buitenparlementaire organisaties spraken velen zich uit voor het zedelijk fundament van de natie. In 'Het hart van de natie' beschrijft Hanneke Hoekstra de morele dimensie van de natievorming. De afschaffing van de doodstraf, de oprichting van de ARP en de toekenning van het kiesrecht aan vrouwen waren belangrijke momenten in de vorming van de nationale gemeenschap.

Met name de antirevolutionairen en de vrouwenbeweging slaagden erin door het hele land mensen te mobiliseren en te betrekken bij de zedelijke natie. De kracht van deze organisaties vormde het warme hart van Nederland.