Essays

Iedereen die zich met geschiedenis bezig houdt, weet dat Huizinga deze activiteit omschreef als een 'zich rekenschap geven'. Een uitdrukking als 'geschiedbeeld' maakt inmiddels deel uit van de gangbare historische terminologie. Het idee van de 'historische sensatie' vindt nog altijd krachtige voor- en tegenstanders. De opstellen waarin Huizinga deze begrippen introduceerde waren sinds lang niet meer verkrijgbaar.

In De taak der cultuurgeschiedenis zijn alle theoretische beschouwingen van Johan Huizinga opnieuw bijeengebracht. Zij beslaan een periode van ruim vijfendertig jaar, van de Groningse oratie uit 1905, Het esthetische bestanddeel van geschiedkundige voorstellingen, tot aan zijn late Over vormverandering der geschiedenis (1941). Het zwaartepunt ligt bij het uitvoerige titelopstel uit 1929, dat in 1935 werd herschreven als De wetenschap der geschiedenis. Hieraan zijn twee essays toegevoegd die zich in het grensgebied bevinden tussen geschiedtheorie en cultuurgeschiedenis: Over historische levensidealen van 1915 en Natuurbeeld en historiebeeld in de achttiende eeuw van 1933.

Huizinga schreef niet als geschiedfilosoof, maar vanuit de praktijk. Zijn opstellen geven een reflectie op de aard en de functie van de geschiedenis door iemand voor wie het vak een levensbehoefte vervulde. Wat hij opmerkt over het ontstaan van historische kennis, over verbeelding en de rol van de vormgeving in het werk van de historicus, behoort tot het oorspronkelijkste dat er in Nederland over deze onderwerpen is geschreven. De vragen die in De taak der cultuurgeschiedenis aan de orde komen hebben dan ook niets van hun actualiteit verloren.

De taak der cultuurgeschiedenis is samengesteld, verzorgd en van een uitvoerig nawoord voorzien door Wessel Krul.

Ter ere van de vijftigste sterfdag van Godfried Bomans koos Joost Prinsen zijn beste essays en beschouwingen. De lichtvoetige stijl, handelsmerk van Godfried Bomans, komt nergens beter tot zijn recht dan in zijn essays. Het geeft ze de adem, die het lezen tot zo'n vreugde maakt. Bomans heeft een groot aantal van die artikelen geschreven voor allerlei kranten en tijdschriften. In 'In alle ernst' heeft Joost Prinsen de beste stukken bijeengebracht en van een inleiding voorzien. Een serie beschouwingen van een man die bovenal heel erg goed kon schrijven.

Een negental essays van de in 1592 overleden Franse humanist

Polemische essays over uiteenlopende onderwerpen.

The noted economist discusses some of the intrinsic problems of corporate power, questions of individual freedom and collective responsibility, the proper role of multinational corporations, and other topics of concern to both the marketplace and the academe.

The twenty-eight essays in this fascinating and important collection may be divided into three groups: the first is concerned with Keynes's early life and his relations with 'Bloomsbury' and Cambridge, the second with his major contributions to economics and to British and world affairs (written for the general reader as well as for economists), and the third deals with various aspects of his life and work which reveal the immense range of his intellectual and other interests. The book is, in effect, a biography by many authors.

Spanning four decades and four continents, this magisterial volume brings together the essential shorter works of reflection and reportage by our most sensitive, literate, and undeceivable observer of the post-colonial world. In its pages V. S. Naipaul trains his relentless moral intelligence on societies from India to the United States and sees how each deals with the challenges of modernity and the seductions of both the real and mythical past.

Whether he is writing about a string of racial murders in Trinidad; the mad, corrupt reign of Mobutu in Zaire; Argentina under the generals; or Dallas during the 1984 Republican Convention, Naipaul combines intellectual playfulness with sorrow, indignation, and analysis so far-reaching that it approaches prophecy. The Writer and the World reminds us that he is in a class by himself.

De menselijke huid is méér dan een zichtbaar omhulsel dat beschermt tegen de buitenwereld. De huid heeft haar eigen taal, betekenis en geschiedenis. In Omtrent de huid wordt de betekenis van de huid in relatie tot het ontstaan van de mens, cultuur, religie, kunst en wetenschap belicht. Door de tijden heen heeft de mens zijn huid verhuld en weer blootgegeven, daartoe aangezet door klimaat, mode en moraal. Terwijl opvattingen over schoonheid, erotiek, reiniging en kleding hierbij eveneens een rol speelden. Aan deze cultuur-historische en antropologische veranderingen worden verschillende hoofdstukken gewijd, evenals aan verschillende vormen van kunst die de huid bijzondere dimensies verlenen. Zo vormen aangebrachte tekens op de huid bij sommige natuurvolkeren het archief van leven en dood. De huid is het aangezicht van de mens. Mensen beoordelen elkaar op vorm, kleur en gaafheid. Maar wat is schoonheid en wat is het tegenovergestelde daarvan? Persoonlijke ervaring en beleving en culturele achtergrond bepalen de esthetische opvattingen. Wie niet tevreden is met zijn uiterlijk, kan proberen het te verbeteren door middel van cosmetica of plastische chirurgie. In dit boek worden geen uitgewerkte wetenschappelijke exposées gegeven over de betekenis van de huid, maar zijn de bijdragen veeleer verkenningen in essay-vorm die de rijk geschakeerde variatie van factoren aangeven waarbij de buitenste menselijke schil is betrokken.

Wat is de oorsprong van taal? Vrijwel alle diersoorten kennen vormen van communicatie, maar waar moet de basis gezocht worden van het ontstaan van menselijke taal, hoe is de cruciale sprong binnen de evolutie gemaakt? Dertig jaar geleden schreef Frits Staal zijn monumentale studie over het Vedische ritueel van het vuuraltaar en verschafte daarmee inzicht in de regels van het ritueel, die verwant zijn aan die van taal en grammatica. Hij verbond daaraan de revolutionaire hypothese dat taal afstamt van ritueel. Sindsdien heeft Staal zijn theorie aanzienlijk verbreed en verdiept. Met de helderheid en eenvoud die hem zo eigen zijn, ontvouwt hij in het centrale essay van deze bundel zijn nieuwe ideeën. Maar deze bundel biedt veel meer: er zijn essays over het ontstaan van wetenschap in Europa en Azië, over cultureel relativisme, over zedenschandalen in het oude Indië en homoseksualiteit in Azië.

An irresistible invitation to reject the work ethic and enjoy life�s simple pleasures (such as laughing, drinking and lying in the open air), Robert Louis Stevenson�s witty and seminal essay on the joys of idleness is accompanied here by his writings on, among other things, growing old, visiting unpleasant places and the overwhelming experience of falling in love.

Throughout history, some books have changed the world. They have transformed the way we see ourselves � and each other. They have inspired debate, dissent, war and revolution. They have enlightened, outraged, provoked and comforted. They have enriched lives � and destroyed them. Now Penguin brings you the works of the great thinkers, pioneers, radicals and visionaries whose ideas shook civilization and helped make us who we are

Van laag tot hoog heeft het onderwijs in Nederland een dieptepunt bereikt. We zijn er allemaal getuige van, stonden erbij. velen hebben gewaarschuwd, maar niemand heeft de neergang tegengehouden. De verloedering is thans in een stroomversnelling gekomen. Het hoger beroepsonderwijs slokt de universiteiten op. De restanten van de academische wereld zijn ten prooi gevallen aan de bureaucratie à la Kafka, het voortgezet onderwijs heeft vakkennis vervangen door vaardigheid en het basisonderwijs is van een voetstuk in diggelen gevallen. (Arnold Heertje)

Er zal een diepgaand debat op gang moeten komen over de toekomst van ons onderwijs. Te lang en te vaak is het onderwijsbeleid bepaald door partijpolitieke en persoonlijke belangen en opvattingen. Laten we niet bevreesd zijn om de echte problemen helder te benoemen. De vereniging Vrienden van het Gymnasium wil met deze bundel een ieder die de kwaliteit van ons onderwijs ter harte gaat, uitnodigen tot deelname aan dit debat.

Reportages over de Verenigde Staten.

In 'Over het raadsel van woorden, tonen en stemmen' zijn alle stukken verzameld die Cees Nooteboom tussen 2006 en 2009 schreef voor 'Preludium', het blad van het Concertgebouw en het Concertgebouworkest. De essays meanderen langs de muziek en het leven. Reizend door Duitsland, Nederland en Spanje haalt Nooteboom herinneringen op en filosofeert over dromen, vliegangst en de heilige mis. Componisten als Sjostakovitsj, John Cage, Ravel, Schubert, Arvo Pärt en de IJslandse avant-gardist Björn Gustavson komen langs, maar ook schrijvers als Vestdijk, Thomas Mann en Leo Perutz. Op zijn bekende laconieke, erudiete manier belicht Nooteboom alle terreinen van de muziek en etaleert ondertussen zijn inzicht in de condition humaine. Met foto's van Simone Sassen.

In vijftien autobiografische essays kijkt Jaap van Heerden terug op kwesties die hem de afgelopen decennia hebben beziggehouden. Vaak kwesties op het grensvlak van psychologie en filosofie, die hij aansnijdt in even puntige als relativerende betogen. Maar hij begeeft zich ook gemakkelijk en onbekommerd op het terrein van de letterkunde en de cultuurkritiek.

Verhalen waarin literaire pastiches en mystificaties een rol spelen. Met o.a. een essay over Multatuli. 

Vijf sterren voor de gaarkeuken is een kleine verzameling van de mooiste essays en essayistische vertellingen die Wessel te Gussinklo in de loop der tijd schreef, en waarin hij (aldus Jeroen Vullings in Vrij Nederland): 'Zijn historische kennis met brede zwiepende bewegingen uitvent.' Sommige daarvan zijn eerder gepubliceerd in diverse kranten en tijdschriften, andere verschijnen hier voor het eerst. De ene keer gaat het om een zaak van gewicht, de andere keer wat minder, maar altijd weet Te Gussinklo de lezer te betrekken met zijn losse, speelse verteltrant en de vaak baldadige toon van deze essayistische verhaaltjes, en steeds is: 'De lucht dun en ijl, het gevaar nabij en de geest vol van een vrolijke boosheid' (Nietzsche).

Wessel te Gussinklo studeerde psychologie in Utrecht. In 1986 verscheen zijn eerste roman De verboden tuin, die bekroond werd met de Anton Wachterprijs. Zijn tweede roman, De opdracht (1995), ontving de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs, de ECI-prijs en de F. Bordewijkprijs, en werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs en De Gouden Uil. Zijn meest recente roman, Zeer helder licht, stond op de toplijst van de AKO Literatuurprijs en op de longlist van de Libris Literatuurprijs. In 2015 verscheen het cultuurfilosofische essay Wij zullen aan God gelijk zijn.

'Hoe begint een avontuur? Ik zit in een zeer stille, hoge kamer van de bibliotheek van het Rijksmuseum in Amsterdam.' Met deze zinnen voert Cees Nooteboom de lezer mee in de wereld van de kunst - en beschrijft zijn kennismaking met het werk van een man die eigenlijk helemaal geen kunstenaar wilde zijn: Karl Blossfeldt (1865-1932). Blossfeldt was leraar kunst en liet zijn leerlingen voorbeelden uit de plantenwereld zien om hun esthetisch gevoel te ontwikkelen. Daarvoor fotografeerde hij in natuurlijk licht pas geplukte planten die hij in een stellage had vastgezet. Voor deze uitvergrote plantenafbeeldingen zittend, filosofeert Nooteboom over de grens tussen natuurvorsing en kunst, stelt vragen over de schepper en de oerknal en voert het kunstbegrip van de vergroting aan als de katalysator die structuur naar de voorgrond laat treden en het rijk van de esthetiek binnenbrengt. Het essay gaat vergezeld van zesentwintig foto's van Karl Blossfeldt.

Een indringend essay over het wezen van kunst en oorsprong van de poëzie. Het is geen koele analyse, maar een persoonlijk en bewogen verslag van een reeks intuïtieve ontdekkingen die Aafjes overkwamen bij de Egyptische koningsgraven. De essentie van kunst en poëzie is de overschrijding van de grenzen van leven en dood; het mysterie van het bestaan is er in het geding.

Essays over uiteenlopende onderwerpen.

Inkt. Kapitale stukken bevat de mooiste, de beste, de onverbiddelijkste en de ontroerendste stukken die Gerrit Komrij de afgelopen drie decennia schreef. Ruim twaalfhonderd pagina's flonkerend proza. Over huizen, architectuur en vormgeving. Over de treurbuis. Over dichters en poëzie. Over het leven in Absurdistan. Over de negentiende eeuw. Over homoseksualiteit. Over literatuur- en kunstkritiek. Over macht, politiek en koningshuis. Over de noodzaak van tuinieren. Over boeken en schrijvers. Over de taal en haar gebruiken. Over de tijd en zijn geesten. Over humeuren en temperamenten. Over kunst en cultuurbeleid. Over beelden en spiegels. Over het schrijverschap.

Bundel essays van de Frans-Amerikaanse schrijfster (1903-1977) over de man/vrouw-relatie en besprekingen van films, boeken en muziekstukken.

Cultuurfilosofische essays over onder meer de antieke geschiedschrijving van de Historia Augusta alsook over enkele hedendaagse auteurs als Thomas Mann.

Ernst Kossmann (1922-2003) is de laatste Nederlandse historicus die met gezag kon spreken en oordelen over het geheel van de Nederlandse geschiedenis. Zijn inzichten in hoe men in de zestiende eeuw de Opstand tegen Spanje legitimeerde zijn even origineel en waardevol als wat hij schreef over de Patriottentijd, over de totstandkoming van het systeem van 1848, de cultuur en samenleving van het breukvlak van de negentiende en twintigste eeuw, of over de verwarringen van '1968'. Kossmann wist in zijn geschiedschrijving eruditie, diepgang en een onovertroffen kennis van zaken te paren aan een superieure schrijfstijl. De opstellen in deze bundel zijn een selectie uit het beste in zijn omvangrijke oeuvre.