Pers. ontwikkeling

Er is al veel geschreven over falende bestuurders en toezichthouders, ook in het semipublieke domein. Het wordt tijd om op basis van de lessons learned op zoek te gaan naar een nieuw perspectief op governance. Als reactie op de misstanden is de ontwikkeling van de governance de laatste jaren nogal technisch en procedureel van aard geweest. De regels en het afvinkgedrag leken te domineren. Angst en wantrouwen overheersten. In Strategisch partnerschap: wat is wijsheid? wordt een nieuw concept van governance gelanceerd, waarin bestuur en intern toezicht zich op een andere manier tot elkaar en andere betrokkenen verhouden. Bij strategisch partnerschap staat niet de procedurele omgang maar het inhoudelijk debat centraal. Rienk Goodijk laat aan de hand van zijn onderzoek naar betere practices en vele praktijkervaringen zien dat een dergelijke verhouding tussen bestuur en toezicht, aan de 'voorkant' en in betrokkenheid met stakeholders, veel kan opleveren. Niet het afvinken maar de aanspreekbaarheid leidt tot substantiële verbeteringen. Rolvastheid verandert in rolbewustzijn. Dat vraagt wijsheid ... Met een korte introductie van Jaap Winter:"dit boek geeft waardevolle handreikingen en inzichten om als bestuurders en toezichthouders te oefenen in wederzijds leren". Over de auteur Prof. dr. ir. Rienk Goodijk (1956) is werkzaam als senior adviseur op het gebied van bestuur en toezicht bij GITP en sinds 2015 tevens als bijzonder hoogleraar Governance in het semipublieke domein verbonden aan het Zijlstra Center van de VU in Amsterdam. Eerder hield hij zich als bijzonder hoogleraar Corporate governance en medezeggenschap aan de RU Groningen bezig met de ontwikkeling van het bestuurlijk functioneren en de betrokkenheid van stakeholders in de private sector. Later was hij nog bijzonder hoogleraar Governance in de semipublieke sector bij TiasNimbas van Tilburg University. Hij probeert als bedrijfskundige afgestudeerd aan de Universiteit van Twente wetenschap en praktijk met elkaar te verbinden en stimuleert de multidisciplinaire benadering van het thema governance. De laatste jaren richten zijn onderzoek en advisering zich vooral op de kwaliteit van bestuur en intern toezicht binnen (semi)publieke organisaties. Met name de onderlinge relatie tussen bestuur en toezicht heeft daarbij zijn aandacht. Als academic director is hij mede verantwoordelijk voor opleidingsactiviteiten voor bestuurders en toezichthouders.Goodijk is een veelgevraagd spreker op congressen en studiebijeenkomsten en heeft inmiddels een tiental boeken en vele publicaties op zijn naam staan, onder andere over de herwaardering van Rijnlandse principes, de oorzaken en patronen van falend toezicht en nieuwe inzichten op het gebied van governance. Ook is hij lid van diverse advies- en toezichthoudende organen.

Dit boek is in de eerste plaats bedoeld voor beginnende lerarenopleiders. Het geeft hun handreikingen, of zij nu werken als opleider in de school of als opleider in het instituut.

Steeds meer beseffen lerarenopleiders dat zij een bijzonder beroep hebben: zij zijn de leraren van de leraren. Dit betekent dat lerarenopleiders niet alleen kennis van en ervaring met het onderwijzen (van hun vak) op school moeten hebben, maar dat zij ook kennis hebben van en ervaring met het opleiden van leraren.

In tegenstelling tot veel andere beroepsgroepen is er voor leraren-opleiders geen formele opleiding en bestaat er nauwelijks een kennis-basis. Wel zijn er in de afgelopen jaren tal van initiatieven genomen om lerarenopleiders te ondersteunen in hun professionele ontwikkeling. Dit boek probeert een bijdrage te leveren aan het vergroten van de kennisbasis van beginnende lerarenopleiders.

De onderwerpen van de hoofdstukken zijn actueel en gevarieerd, zoals de kenmerken van de lerarenopleiders; de ontwikkeling van leraren-in-opleiding; reflectie; de achtergrond en de praktijk van competentiegericht opleiden; opleiden in de school en het registratietraject voor lerarenopleiders.

Het onderwijs is bijna dagelijks negatief in het nieuws met kwaliteitsverlies, Het Nieuwe Leren, fraude, geweld, te veel managers, segregatie, schaalvergroting en een lerarentekort. Cijfers leren dat door twintig jaar zuinig overheidsbeleid het hoger onderwijs is ontzien en het basisonderwijs kleinere klassen heeft gekregen, maar dat daardoor het voortgezet onderwijs budgettair door de mangel is gehaald. Terwijl juist in dit deel van het Nederlandse onderwijssysteem de schoolorganisatie, het curriculum en de pedagogisch-didactische aanpak ingrijpend op de schop zijn genomen. In dit vernieuwingsproces lijken de afzonderlijke beleidsmaatregelen heel zinnig geweest. Bij elkaar opgeteld hebben ze helaas een vernietigende uitwerking op de beroepstrots en het functioneren van de leraar. Door dit alles lopen de prestaties terug. De aansluiting met het vervolgonderwijs verslechtert en leerlingen stromen steeds vaker af naar lagere schooltypen. Met de aanstaande pensionering van een groot deel van het lerarenkorps dreigt bovendien een heuse personeelscrisis. Hoe de leraar is opgeleid, wat zijn kwaliteiten zijn en op welke wijze hij en zijn school pubers aan deze samenleving weten te binden, het zijn de prangende kwesties van de nabije toekomst. De Europese doelstelling is dat vanaf 2010 vijftig procent van de jongeren een diploma hoger onderwijs haalt. In Nederland gaat zestig procent naar het vmbo, een aanzienlijk deel daarvan behaalt nimmer een startkwalificatie. Voor het onderwijs is het nu of nooit.

De universiteit is sterk in discussie, niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Er zijn meer universiteiten dan ooit, maar tegelijkertijd heerst er toenemende verwarring over hun doel en een groeiende scepsis over hun waarde voor de samenleving. 'Waar is de universiteit voor nodig?' biedt een levendig en overtuigend betoog om geheel opnieuw de rol van de universiteit te doordenken en maakt duidelijk waarom wij universiteiten nodig hebben.
Stefan Collini, een van de belangrijkste kritische stemmen in het debat over de rol van de universiteit, zet vraagtekens bij het veel gehoorde idee dat universiteiten moeten laten zien dat zij een economische bijdrage leveren aan de samenleving. Intellectueel onderzoek, de systematische poging om het menselijk inzicht te vergroten, heeft een inherente waarde, betoogt hij, en kan niet worden gereduceerd tot maatschappelijk nut alleen. Hij keert zich tegen het soort rendementsdenken dat alles in termen van geld rechtvaardigt. Dat geldt ook specifiek voor de geesteswetenschappen, de disciplines die het moeilijkst te verdedigen zijn maar misschien wel tot de waardevolste behoren.
In een tijd waarin de toekomst van hoger onderwijs onzeker is, biedt Collini ons een dieper en beter geïnformeerd begrip waarom universiteiten belangrijk zijn, voor iedereen.

Deze bundel bevat de tekst die in verkorte vorm werd uitgesproken door Sander Griffioen bij zijn afscheid als hoogleraar wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit Amsterdam (1979-2006). De laatste jaren heeft hij zich als bijzonder hoogleraar binnen de Faculteit sociale wetenschap toegelegd op ‘interculturele filosofie met het oog op China’. Zijn rede behandelt onder meer de vraag of er een wezenlijk verschil valt aan te wijzen tussen Westers en Oosters denken. In deze bundel zijn tevens ’overwegingen en commentaren’ opgenomen van twaalf personen die in de afgelopen jaren zijn reisgenoot waren, zowel op zijn eerdere weg door de sociale filosofie als op zijn latere, bijzondere weg door de interculturele filosofie.

In Genadezesjes laat Eelco Runia zien wat iedereen weet maar niemand durft te zeggen. Hij analyseert op scherpe maar humoristische wijze de ontsporing van de universiteit, ooit een bolwerk van professionaliteit. Zijn beschrijvingen van regeldruk, protocolfetisjisme en verantwoordingshysterie zijn een feest van herkenning voor iedereen die werkzaam is aan de universiteit of een andere verbureaucratiseerde instelling. In een achttal brieven – gericht aan buitenstaanders, Kamerleden, bestuurders, collega’s, de bedrijfsarts, studenten, promovendi en de belastingbetaler – licht Runia het fenomeen universiteit vanuit verschillende gezichtspunten door.
Genadezesjes zal ieders kijk op de universiteit voorgoed veranderen. Het boek eindigt met een tienpuntenplan waarin Runia aangeeft hoe we kunnen ontsnappen aan het politiek correcte kader waarin elke oplossing de volgende verslechtering is.

Het aantal professionals onder dienstverleners zoals advocaten, accountants en consultants is de afgelopen jaren meer dan verdubbeld en waarschijnlijk gaat hun aantal in 2010 richting de 900.000.

De toekomst van professionals brengt de sector professionele dienstverlening in kaart en schetst de belangrijkste uitdagingen voor de spelers op deze markt.

Het gaat over Joris van Lanckvelt, die de maatschappij humanistisch wilde maken en zijn leerlingen toneelstukken liet opvoeren voor Utrecht. Dirck Adriaenszoon Valcoogh leerde zijn kinderen goed lezen en zingen. Hij was ook de koster van het dorp en schraapte de duivendrek van de kerktoren. Theo Thijssen was gelukkig met zijn klassikale schoolklas, terwijl Jan Ligthart juist slootjes liet graven rondom zijn school, zijn leerlingen leerde hoe je kaas moest maken en de lastigste kinderen aanpakte met zijn zelfbedachte sinaasappelmethode. Maria Montessori wilde met haar scholen een eind maken aan de ongelijkheid in de wereld. En frater Caesarius bedacht zijn leesmethode opdat Nederland later katholieker zou zijn.

Dit boek beschrijft de fascinerende geschiedenis van de lagere school in Nederland, maar besteedt ook aandacht aan het heden en de toekomst. Eeuwenlang werd het onderwijs vormgegeven op basis van de toekomstige maatschappij die men voor ogen had. Maar welk toekomstbeeld streven we nu eigenlijk na?

Na jaren van felle kritiek op de stortvloed aan circulaires, gaat het debat in het Nederlandse onderwijs nu vooral over de macht van de managers. De vraag is hoe nodig al deze onderwijsmanagers zijn. Waarom krijgen de docenten niet alle ruimte (terug)? Kan het onderwijs niet slimmer en beter bestuurd worden – zonder dat leraren gebukt gaan onder nieuwe bureaucratie. Wat is het voordeel van al die grote, ‘autonome’ scholen? Dit boek geeft meer inzicht in achtergronden, feiten en consequenties van de toegenomen autonomie van het onderwijs. Het geeft antwoord op de vraag hoe het Nederlandse onderwijs beter bestuurd kan worden en hoe het meer gebruik kan maken van alle talenten die het in huis heeft. Hoe kan het onderwijs moderner en doelmatiger worden ingericht en een actievere rol spelen in de maatschappelijke omgeving? Geen klaagverhalen, maar scherpe, goed onderbouwde analyses en oplossingen. Voer voor een beter debat over beter onderwijs in Nederland. Voor iedereen die het onderwijs een goed hart toedraagt.

Wij eisen les! bevat Truijens’ beste columns, beschouwingen en reportages over leren en lezen, moederschap en opvoeding. Kritisch, scherp, vol zelfspot, maar nooit zwartgallig. Leerlingen gaan de straat op met spandoeken waarop staat: ‘Wij eisen les!!!’ Onderwijsvernieuwingen als het nieuwe leren, de basisvorming en het Studiehuis draaiden grotendeels op een mislukking uit. Kritische leraren krijgen door hun management een zwijgplicht opgelegd. Hoogleraren klagen over de treurige basiskennis van hun eerstejaars. mbo’s schaffen het vak Nederlands af. Pabo-studenten zakken massaal voor reken- en taaltoetsen. Ouders stappen naar de rechter om een plaatsje voor hun kind op een gymnasium te eisen. Leraren voelen zich overbelast en onderbetaald. Er dreigt een kolossaal lerarentekort. Een parlementaire onderzoekscommissie stelt vast dat de overheid het onderwijs ‘ernstig heeft verwaarloosd’.

De afgelopen jaren was onderwijs in Nederland regelmatig voorpaginanieuws. Niet goed voor een land dat zo graag een kenniseconomie wil zijn. Alleen de commerciële onderwijskundige adviesbureaus deden gouden zaken. Zij drongen aan op nóg meer vernieuwing. En de ouders? Hoe vinden zij een school waar hun kind het niet alleen gezellig heeft, maar ook iets leert? Is vrijheid van onderwijs een wassen neus, nu de monocultuur van het ‘competentiegerichte leren’ oprukt? Of kan het, nu het dieptepunt is bereikt, alleen maar beter gaan? In Wij eisen les! neemt Aleid Truijens de vernieuwingsdrift en alle gevolgen daarvan genadeloos onder de loep.

De filosofie, en vooral de klassieke techniekfilosofie, beschouwt dingen, apparaten en meer in het algemeen de techniek als vervreemdend. De techniek zou onze omgang met de wereld negatief beinvloeden: we gaan over de wereld op een technische manier denken, zien haar als een manipuleerbaar object en richten vervolgens de samenleving op een zuiver functionele wijze in.

Peter-Paul Verbeek bestrijdt deze kritiek op de techniek. De dingen die de techniek tussen mens en werkelijkheid plaatst, kennen hun eigen dynamiek, en geven mede vorm aan ons bestaan en onze relaties met de omgeving.

‘“Wie schrijft als filosoof, schrijve persoonlijk of schrijve niet.” Van Albert Camus tot het welzijnswerk, van Ivan Illich tot de utopie, steeds was ik letterlijk gevangen door de thematiek waarover ik schreef. Steeds ging het over vragen die ik mijzelf stelde en waar ik al schrijvenderwijs een antwoord op zocht. Maar misschien klinkt dat laatste al te groot. Hebben filosofen dwingende antwoorden te bieden? Wat zij nastreven is verheldering; wat ikzelf vooral probeerde te bereiken, was het begrijpen van een – vaak maatschappelijke – problematiek.’In Lof en troost van de filosofie blikt Hans Achterhuis, bij zijn afscheid als hoogleraar aan de Universiteit Twente, terug op een wijsgerige carrière van meer dan veertig jaar. Het is het verhaal van een academicus, die als schrijver en publiek in menig maatschappelijk debat het kritische geluid van de filosofie ten gehore bracht.

Hoofdthema van dit boek is de invloed van de toenmalige maatschappij op kerk en geloof: hoe deze invloed de geloofsbeleving uit de middeleeuwen heeft bepaald en de wijze waarop de onderlinge verbondenheid van de christenen ideologisch werd verstaan. Deze vragen leiden tot vaak verrassende conclusies inzake middeleeuwse mentaliteiten, zoals die tot uitdrukking kwamen in vormen van volksreligie. Ook godsdienstig leven in de middeleeuwen wordt in dit kader uitvoerig behandeld. Christenheid en christendom in de middeleeuwen, dat inmiddels ook in het Duits Engels verscheen, dient tevens te worden beschouwd als een belangrijk complementair werk bij het in 2000 verschenen boek van Adriaan Bredero: de ontkerstening der middeleeuwen/

De oorspronkelijke Latijnse tekst en een Nederlandse vertaling van de ironische lofrede op menselijke zwakheden van de Nederlandse humanist (1469-1536). Illustraties in de marge naar de originele tekeningen van Hans Holbein de Jongere in het Bazelse exemplaar van 1515.

In dit veelgeprezen en intussen ook veelgelezen boek neemt Joke J. Hermsen het verschijnsel 'tijd' kritisch onder de loep. Vanuit het gedachtegoed van Henri Bergson, Ernst Bloch en Peter Sloterdijk ontwikkelt zij een nieuwe visie op het fenomeen tijd, waarin zij een onderscheid aanbrengt tussen kloktijd en innerlijke tijd. Zij stelt vragen als 'Van wie is de tijd?' en 'Bestaat er nog een persoonlijke tijd?' en legt haar oor te luisteren bij schrijvers en kunstenaars die deze innerlijke tijd in hun werk hebben verbeeld. Zij verkent het belang van rust, verveling, aandacht en wachten; ervaringen die sinds de Oudheid als belangrijke voorwaarden voor het denken en de creativiteit werden beschouwd, maar in het huidige economische tijdsgewricht weinig waardering krijgen. Ten slotte schetst Hermsen de sociaal-politieke gevolgen van onze rusteloze en in veel opzichten op drift geraakte samenleving.

Verzamelde opstellen van de Neo-thomistische filosoof en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam (1906-1977)

Speurtocht naar de betekenis van de visie dat mens en wereld door God geschapen zijn.

In 'Moderne devoties' vertellen veertien vrouwen in een persoonlijk essay wat hun geloof voor hen betekent. Ze zijn allen vrouwen met een hoog 'emancipatiegehalte', afkomstig uit verschillende religieuze tradities en met uiteenlopende maatschappelijke functies. In sommige verhalen staat de persoonlijke beleving centraal, in andere gaat het meer om ethische en esthetische aspecten van geloof. De verhalen staan ver af van fanatieke geloofsovertuiging of fundamentalisme. De vrouwen in het boek aarzelen juist niet om de fundamenten van hun geloof ter discussie te stellen. Hun geloof is hun wel dierbaar, maar niet heilig.

Visie van een progressieve prot. chr. theologe op de politieke wantoestanden in Argentinië onder het generaalsregime.

De vraag naar kunstmatige intelligentie belicht vanuit de opkomst van het uurwerk in de dertiende eeuw en de discussie over het dier als machine in de zeventiende eeuw.

Mr. Herman Dooyeweerd (1894-1977), van 1926 tot 1965 hoogleraar in onder meer de rechtsfilosofie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, ontwikkelde zich van een gereformeerd jurist tot een all round occumenisch-christelijk filosoof. Tussen de beide wereldoorlogen ontwierp hij een geheel nieuwe christelijke filosofie, die onder de naam wijsbegeerte der wetsidee bekendheid verwierf. Niet alleen kan men deze filosofie opvatten als fundament voor en voorbeeld van een christelijke wijsbegeerte, maar ook heeft zij betekenis voor wijsbegeerte en wetenschap in het algemeen.
De bekendste onderdelen van deze filosofie zijn de leer der aspecten of wetskringen, en de transcendentale kritiek van het theoretisch denken. Met deze laatste trachtte Dooyeweerd aan te tonen dat een theoretisch uitgangspunt voor wijsbegeerte en vakwetenschap binnen het theoretisch denken niet te vinden is, en dat derhalve iedere wetenschapsbeoefenaar - bewust of onbewust - van boven-theoretische, religieus bepaalde vooronderstellingen uitgaat. Het uiteindelijke doel van deze transcendentale kritiek was dat zij zou leiden tot een wederkerig wetenschappelijk respect tussen filosofen van uiteenlopende wijsgerige richtingen.
Om zijn wijsbegeerte werd Dooyeweerd in 1964 door de voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen de origineelste wijsgeer genoemd, die Nederland ooit had voortgebracht.

Twee stichtelijke toespraken van de Deense theoloog (1813-1855).